Enflasyon, TÜİK’in Gösterdiğinden Çok Daha Sıkıntılı…

Enflasyon, TÜİK’in Gösterdiğinden Çok Daha Sıkıntılı…
Bizi çok yüksek enflasyonlu çok uzun yıllar bekliyor !!

TÜİK Temmuz ayı enflasyonunu bir önceki aya göre %9,49; bir önceki yıla göre ise %47,83 olarak açıkladı. 12 aylık ortalamalara göre ise enflasyonu %57,45 olarak açıkladı. Ne ilginç tesadüftür ki merkez bankasının tahmini ile de uyum sağlamış oldu. Bakan Mehmet Şimşek ise buna dikkat çekerek memnuniyetini ifade etti.

Şimdi gelin, enflasyonun seyrine daha geniş bir perspektiften bakalım.

2005-2023 tarihleri arasındaki enflasyon seyrine bakalım. Ancak 12 aya göre değil de daha geniş bir banttan 24 aylık seyrine de bakalım. Biliyorsunuz Orta Vadeli Plan’lar (OVP) 36 aylık yapılıyor.

Enflasyon nedir?

Enflasyon fiyat artışları ivmesidir.
Dolayısıyla bu ivmeyi yıllık değil de 2 yıllık yani 24 aylık olarak grafikliyeyim. Enflasyonun 12 aylık ve 24 aylık seyrine birlikte bakalım. Ne görüyoruz?
 

Şimdi bu grafiğe dikkatle bakalım.

Aralık 2017’ye kadar 24 aylık enflasyon 13-21 bandında hareket etmiş. Aynı dönemde 12 aylık enflasyon 4-13 bandında kalmış. Aslında bu dönemde enflasyonda kontrol sağlanmış ve enflasyon rayına oturmuş. Lakin 2018 yılından itibaren enflasyon rayından çıkmış. Hem 12 aylık hem de 24 aylık enflasyon Ekim 2022 ye kadar hızla yükselmiş. Ekim 2022’den sonra 12 aylık enflasyonun düşüşe geçtiğini görüyoruz (burada baz etkisi vs. gibi faktörleri de unutmayalım). Daha sonra ise, Ekim 2022’den beri yaşanan 12 aylık enflasyondaki düşüş de Temmuz itibarıyla yönünü tekrar yukarıya doğru çevirmiş. Diğer yandan, 24 aylık enflasyon ise hiç bu düşüşleri umursamadan yoluna devam etmiş.

İşte 24 ayı bunun için esas alıyoruz.

24 aylıkta artış sadece 1-2 noktada duraksamış ama trendini korumuş. Bu da aslında bize enflasyon artışının daha devam edeceğini gösteriyor. Enflasyonun, yeni uygulamalar neticesinde beklenen yeni bandına oturmadığını da gösteriyor. Çünkü henüz stabil hale gelmiş herhangi bir aralığı yok! Bu aynı zamanda bize önümüzdeki süreçte enflasyonun tekrar kontrol altına alınmasının hiç de kolay olmayacağını teyit ediyor. Haydi diyelim ki bir şekilde kontrol altına alındı. 

• Peki, daha önce 12 aylıkta 4-13 bandında kontrol altına alınan enflasyon bu defa hangi bantta kontrol altına alınacak?
• 20- 30 bandı mı?
• 25-40 bandı mı? 
• 40 -50 bandı mı?

İşte bunu kimse bilmiyor !!

Ne bakan Mehmet Şimşek ne Merkez Bankası ne TÜİK ne de…

Özetle bizi yüksek enflasyonlu çok uzun yıllar bekliyor. Daha TÜİK dışındaki enflasyon tahmin çalışmalarından bahsetmiyorum bile. Onlar ise %200’ler gibi astronomik rakamlardan bahsediyor. Onlardan bahsedilse belki de oturup hep birlikte halimize ağlarız.

Velhasıl kelam;
Kısacası, uzunca bir zaman yüksek enflasyonla mücadele edeceğimizi rahatlıkla söyleyebiliriz.
Enflasyon, TÜİK’in gösterdiğinden çok daha fazla sıkıntılıdır.

***

Prof. Dr. Mete Gündoğan